| ||||
| ||||
|
(نماز غفیله)
غفیله اسم مصغر از غفلت است؛یعنى غفلت کوچک و امام صادق علیهالسلام از پدرش امام باقر علیهالسلام و امام باقر علیهالسلام از پیامبر اکرم صلىاللهعلیهوآله در خصوص این نماز مستحبى چنین نقل مىکند:
«صَلُّوا فى ساعَةِ الْغَفْلَةِ وَلَوْ رَکْعَتَیْنِ فَاِنَّهُما تُورِدانِ دارَ الْکَرامة؛(1) نماز بخوانید در ساعت غفلت؛ اگرچه دو رکعت باشد، این دو رکعت نماز [شما را] به بهشت وارد مىکند.»
در روایتى دیگر چنین مىفرماید:
«تَنْفِلوُا فِى ساعَةِ الْغَفْلَةِ وَلَوْ رَکْعَتَیْنِ خَفیفَتَیْنِ فَاِنَّهُما تُورِدانِ دارَ الْکَرامَةِ قیلَ یا رسُول اللّه وَمَا ساعَةُ الْغَفْلَةِ؟ قالَ: بَیْنَ الْمَغْرِبِ وَالعِشاء؛(2) نماز مستحب به جا آورید در ساعت غفلت. اگرچه این نماز دو رکعتى خفیف [و آسان] باشد؛ چرا که همین دو رکعت نماز [شما را] وارد بهشت مىکند. پرسیده شد اى رسول خدا! ساعت غفلت چه هنگامى است؟ فرمود: بین مغرب و عشا است.»
امام صادق علیهالسلام از قول پیامبر اکرم صلىاللهعلیهوآله نقل کرده است که: «لا تَتْرُکُوا رَکْعَتَىِ الْغُفَیْلَةِ وَ هُما بَیْنَ الْعِشائَیْنِ؛(3) دو رکعت نماز غفیله را ـ که بین نماز مغرب و عشاء است ـ ترک نکنید.»
کیفیت نماز غفیله
درباره کیفیت اقامه این نماز مستحبى، امام صادق علیهالسلام چنین فرموده است: کسى که مىخواهد بین نماز مغرب و عشا دو رکعت نماز بخواند؛ در رکعت اول بعد از سوره حمد بگوید:
«وَذَا النُّونِ إِذْ ذَهَبَ مُغاضِـباً فَـظَنَّ أَنْ لَنْ نَقْدِرَ عَلَیْهِ فَنادى فِى الظُّـلُماتِ أَنْ لا إِلـهَ إِلاّ أَنْتَ سُبْحانَکَ إِنِّى کُنْتُ مِنَ الظّالِمِـینَ * فَاسْتَجَبْنا لَهُ وَنَـجَّیْناهُ مِنَ الغَمِّ وَکَذ لِکَ نُـنْجِى المُـؤْمِنِـینَ.»(4)
و در رکعت دوم بعد از سوره حمد بگوید:
«وَعِنْدَهُ مَفاتِحُ الغَیْبِ لا یَعْلَمُها إِلاّ هُوَ وَیَعْلَمُ ما فِى البَرِّ وَالبَحْرِ وَما تَسْقُطُ مِنْ وَرَقَةٍ إِلاّ یَعْلَمُها وَلا حَبَّةٍ فِى ظُلُماتِ الأَرْضِ وَلا رَطْبٍ وَلا یابِسٍ إِلاّ فِى کِتابٍ مُبِـینٍ.»(5)
و پس از فراغت از قرائت، دستهایش را بلند کند و بگوید:
«اَللّهُمَّ إِنّى اَسْئَلُکَ بِمَفاتِحِ الْغَیْبِ الَّتى لا یَعْلَمُها اِلاّ اَنْتَ اَنْ تَصَلِّىَ عَلى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اَنْ تَفْعَلَ بى کَذا وَ کَذا و به جاى کذا و کذا حاجات خود را بگوید و سپس بگوید: «اَللّهُمَّ اَنْتَ وَلِىُّ نِعْمَتى وَالْقادِرُ عَلى طَلَبَتى تَعْلَمُ حاجَتى فَأَسْئَلُکَ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ وَ عَلَیْهِمُ السَّلامُ لَمّا قَضَیْتَها لى.»
خداوند خواستههاى او را [اگر مصلحت باشد] عطا مىکند.(6)
مراجع تقلید، این نماز را یکى از نمازهاى مستحبى معرفى کردهاند و وقت انجام آن را ـ بعد از نماز مغرب تا وقتى که سرخى طرف مغرب از بین برود ـ دانستهاند.(7) و طبق نظر امام صادق علیهالسلام فتوا دادهاند.
1) وقت خواندن نماز شب، بعد از نصفه شب (ساعت 12 نیمه شب) تا طلوع صبح صادق و هر چه به سحر نزدیک اذان صبح (نماز صبح) نزدیکتر باشد، بهتر است.
2) (افضل) بهتر است که نماز شب به هنگام سحر خوانده شود و هنگام سحر و شب از دیدگاه شرع عبارت است از یک سوم آخر شب و هر قدر به صبح نزدیکتر باشد بهتر است و فواید آن بیشتر خواهد بود.
3) وقت نماز شب؛ نماز شب را در هر موقع شب میتوان خواند، ولی بهتر است که در نزدیکی اذان صبح خوانده شود. وقت نماز شب از نیمه شب تا فجر صادق است و هنگام سحر از سایر مواقع بهتر است
برگرفته از سایت طبیان
1) در طول روز مراقب چشم و زبانتان باشید تا گناهی نکنید. (تا توفیق اللهی از تو گرفته نشود).
مردی حضور حضرت علی (ع) مشرّف شد و عرض کرد:
«یا أمیرَالْمُؤْمِنینَ، اِنّی قَدْ حُرِمْتُ الصَّلاةُ بِاللَّیْلِ؟ قالَ: فَقال أمیرُالمؤمنینَ (ع): أنْتَ رَجُلٌ قَدْ قَیَّدَتْکَ ذُنُوبُک».
ای امیرالمؤمنین، چرا من از فیض نماز شب محروم میشوم؟ آن حضرت (ع) فرمود: تو مردی هستی که گناهانت تو را در بند و [زنجیر] کشیدهاند».
امام صادق (ع) فرمود: «اِنَّ الرَجُلَ یَذْنِبُ الذَّنْبَ فَیَحْرُمُ صَلاة َاللَّیْلِ وَ اِنَّ الْعَمَلَ السَّیّیءَ اَسْرَعُ فی صَاحِبِهِ مِنَ السِّکِین فِی اللَّحْمِ».
کسی که مرتکب گناهی شود از نماز شب محروم میگردد و به درستی که نفوذ اثر کار ناپسند در انجام دهنده آن از نفوذ چاقو در گوشت سریعتر است».
2) شبها غذای سبک و مختصری بخورید.
حضرت امیر المؤمنین علی (ع) فرمودند: «در سه چیز با سه چیز طمع مکن:
1- در بیداری شب با پرخوردن.
2- در نور صورت با خوابیدن در جمیع شب.
3- در امان ماندن در دنیا با همنشینی با فاسقان و فاجران».
3) در طول روز، تقوا پیشه کنیم، از گناهان صغیره و کبیره پرهیز کنیم، تا توفیق بلند شدن برای نماز شب را بیابیم.
4) هنگام خوابیدن با وضو باشیم، از تلاوت قرآن، دعا و تسبیحات حضرت زهرا (س) و خواندن آیة الکرسی و سوره توحید غافل نشویم و از خدا و ائمه اطهار (ع) بخواهیم به ما توفیق بیدار شدن را بدهد.
5) سعی کنید تمام کارهایتان را قبل از خواب انجام داده باشید و زود بخوابید. قبل از خواب حتماً با وضو باشید. و در رختخواب خود، از خداوند مهربان بخواهید که توفیق بیدار شدن برای نماز شب را به شما عنایت کند.
6) سعی کند شب، مخصوصاً شبهای تابستان که کوتاه است، زودتر بخوابد و یا در روز کمی استراحت نماید تا در شب بتواند راحتر برای نماز برخیزد. بهتر است رو به قبله بخوابید و به صورت روی زمین نخوابید.
امام صادق (ع) فرمود: «مَنْ رَأَیْتُُمُوهُ نائِماً عَلی وَجْه فَانْبِهُوهُ».
کسی را که دیدید به صورت روی زمین خوابیده، بیدارش کنید.
برگرفته از سایت طبیان
نماز شب از منظر قرآن: در تفسیر کشف الاسرار چنین آمده که خدای تعالی در سوره مزمل فرمود: «ای محمد به دوستان ما بگوی چون که خواهید با ما راز و نیاز کنید روی به قبله شرع آرید و قدم در حضرت نماز نهید».
در قرآن کریم ??? مرتبه در ?? سوره درباره نماز اوامری آمده است و نیز در ?? آیه آیاتی درباره نماز شب و دعوت بندگان برای برپا داشتن آن آمده است و این همه نشان از اهمیت فراوان خلوت شبانه با معبود محمود دارد.
این آیات عبارتند از: (اسرا ??، فرقان ??، سجده ??و ??، طه??، ص ?? و ??، زمر ?، ذاریات ??و ??، طور ??، مزمل?و?و?و?، دهر ?? و ??، فجر?).
در میان نوافل، «نماز شب» جایگاه خاصى دارد و تاکید فراوانى که در آیات قرآن و احادیث درباره آنست،به مراتب بیش از نمازهاى دیگر مستحب است و به همین جهت، اولیاء خدا بر آن مداومت و مواظبت داشتند و به تهجد و عبادت نیمه شب مىپرداختند. تا آنجا که نماز شب را خداوند، بر بنده محبوبش حضرت محمد (ص) واجب ساخته و چنین فرمان داده بود:
«و من اللیل فتهجد به نافلة لک».
بخشى از شب را بعنوان نافله به تهجد بپرداز و سحر خیزى کن.
قرآن، در توصیف کسانى که نیایشگران شب و اهل نماز شباند، چنین میفرماید:
«و المستغفرین بالاسحار».
استغفار کنندگان در سحرها.
«و الذین یبیتون لربهم سجدا و قیاما».
آنانکه در حال سجود و قیام، براى خدا شب زندهدارى میکنند.
«کانوا قلیلا من اللیل ما یهجعون».
مردان خدا، مقدار کمى از شب را میخوابیدند.
در قرآن کریم بارها خداوند به سحرگاهان قسم میخورد، خداوند در سوره فجر، آیات 1 تا 4 و در سوره تکویر، آیه 17 که میفرماید (و اللّیل اذا عسعس) سوگند به شب، چون پشت گرداند. و همین طور در سوره مدّثّر، آیه 33 و 34.
همه این سوگندها نشانه عظمت پایان شب و سحر است و آن موقع که تاریکیها در حال تمام شدن و نور روشنى در حال بازگشتن است.
در سوره مزّمّل آیه 2، خداوند میفرماید: (یقم اللّیل إلاّ قلی) و در همین سوره اشاره به ترتیل قرآن در این وقت دارد.
در سوره بنی اسرائیل، بعد از آیه 78، که مربوط به نمازهاى یومیه است، در آیه 79 میفرماید:
«و من اللّیل فتهجّد به نافلة لک عسى أن یبعثک ربّک مقاماً محموداً».
و پاسى از شب را زنده بدار تا براى تو به منزله نافلهاى باشد.
امید که پروردگارت تو را به مقامى ستوده برساند.
و در سوره مزّمّل، به دنبال همان توصیه شب زنده دارى و قرائت قرآن میفرماید:
«یإنّ ناشئة اللّیل هى أشدّ و طناً و أقوم قی».
مسلّماً نماز و عبادت شبانه پا برجاتر و با استقامتتر است.
و دلیل آن را در آیه 7 میآورد که: «یإنّ لک فى النّهار سبحاً طوی».
و تو را در روز، آمد و شدى دراز است.
نتیجه این که، نماز شب و شب زنده دارى و قرائت قرآن در شب، دستور مؤکّد قرآن کریم است و باعث بیدارى قلب و تزکیه و تهذیب انسان میشود.
خداوند در قرآن کریم میفرماید:
«و هوالذی جعل لکم الیل لباسا و النوم سباتا...»
او (خداوند سبحان) کسی است که شب را برای شما لباس (و پوشش) قرارداد و خواب را مایه استراحت و... شما قرارداد.
کلمه «لیل» بیش از بیست بار در آیات قرآن کریم ذکر شده است و در این آیه هم خداوند متعال به شب و فوایدی که انسانها از این نعمت خداوندی میبرند اشاره فرموده است. از آیه استفاده میشود که شب بنابر مصالحی که برای انسانها داشته قرار داده شده است: «جعل لکم الیل لباسا...».
یعنی: شب را برای پوشش شما قرار داد و این کار هم فقط توسط پروردگار قادر متعال و بنابر حکمت و مصلحت و مهر و محبت بیبدیل او انجام شده است.
و در جایی دیگر از قرآن خداوند میفرماید: «اناانزلناه فی لیله القدر».
ما قرآن را در شب قدر نازل کردیم.
نزول قرآن در شب قدر بوده است و شب قدر شبی است که از هزار ماه یعنی حدود 84 سال که یک عمر میباشد، برتر است.
معراج پیامبر اسلام (ص) هم در شب اتفاق افتاده است:
«سبحان الذی اسری بعبده لیلا من المسجدالحرام الی ...».
پاک و منزه است خداوندی که بندهاش را در یک شب از مسجدالحرام به ...
خداوند متعال به پیامبر اکرم (ص) سفارش فرمودهاند که در شب به پا خیز و قرآن بخوان زیرا امرسنگین نبوت را بزودی بر تو القاء خواهیم کرد و باید برای آن آماده شوی.
«یا ایها المزمل قم الیل الا قلیلا نصفه اوانقص منه قلیلا. اوزد علیه ورتل القرآن ترتیلا. انا سنقلی علیک قول ثقیلا».
نیمی از شب را یا کمی از آن کم کن. یا بر نصف آن بیفزا و قرآن را با دقت و تأمل بخوان زیرا ما به زودی سخنی سنگین به تو القا خواهیم کرد.
سپس در آیه بعد از عبادات شبانه به عنوان عباداتی بسیار ارزشمند یاد فرموده است:
«ان ناثئه الیل هی اشد و طاوا قوم قیلا».
مسلماً نماز و عبادت شبانه پا برجاتر و با استقامتتر است و ...
در قرآن کریم یک سوره به نام «اللیل» یعنی شب وجود دارد که در این سوره خداوند سبحان به شب قسم یاد فرموده است: (والیل اذا یغشی). و قسم به شب وقتی جهان را بپوشاند. بسیاری از بزرگان و عرفا در عرصه شب با ذکر و تلاوت قرآن و نماز و تهجّد و تفکر در آفرینش به درجات بالای انسانی رسیدهاند. نه فقط رزق و روزی مادی دریافت کردهاند بلکه بر سفرههایی نشستهاند که سرشار از مائدههای آسمانی و روزیهای روحانی بوده است و از این رهگذر احتیاجات مادی و معنوی دنیا و آخرت خویش را تأمین کردهاند:
«ان المتقین فی جنات و عیون اخذین ما اتاهم ربهم انهم کانوا قبل ذالک محسنین. کانوا قلیلا من الیل مایهجعون و بالاسحارهم یستغفرون ...».
به یقین پرهیزکاران در باغهای بهشت و در میان چشمه سارها قرار دارند و آنچه پروردگارشان (از نعمتها) به آنها بخشیده را دریافت میکنند (زیرا در دنیا) از نیکوکاران بودند. آنها کمی از شب را میخوابیدند و در سحرگاهان استغفار میکردند و...
سپس خداوند متعال به رابطه راز و نیاز شبانه با گسترش و وسعت رزق و روزی اشاره میفرمایند و دریچهای از حق و حقیقت را به روی مؤمنان میگشایند که بدانید و آگاه باشید که برخلاف آنچه تصور میکنید که روزی و وسایل امرار معاش شما در دست این و آن یا در این انبار و آن انبار است بدانید که روزی شما در آسمان است و توسط خداوند متعال و بنابر مصلحت و حکمت او که بستگی به معنویت و شایستگی و اطاعت شما از حق و ظرفیت ظرف وجودتان دارد تقسیم میشود:
«و فی السماء رزقکم و ماتوعدن. فورب السماء والارض انه لحق مثل ما انکم تنطقون».
و روزی شما در آسمان است و آنچه به شما وعده داده میشود سوگند به پروردگار آسمان و زمین که این مطلب حق است همانگونه که شما سخن میگویید.
«الحمدللّه ربّ العالمین و صلّى اللّه على سیّدنا محمّد و آله اجمعین لاسیّما بقیّة اللّه فى الا رضین و اللّعن الدّائم على اءعدائهم من الا ن إلى قیام یوم الدین».
یکى از امورى که باید همه مسلمانان مورد عنایت قرار دهند، سحرخیزى و تهجّد و راز و نیاز سحرگاهان است.
در قرآن کریم بیش از ده مورد، این مسأله یاد شده و با عباراتِ گوناگون از سحرخیزان و شب زندهداران، تجلیل و تمجید شده است.
«تَتَجافى جُنُوبُهُمْ عَنِ الْمضاجِعِ یَدْعُونَ رَبَّهُمْ خَوْفاً وَ طَمَعاً وَ مِمّا رَزَقْناهُمْ یُنْفِقُونَ، فَلا تَعَلَمُ نَفْسٌ ما أُخْفِیَ لَهُمْ مِنْ قُرَّةِ أَعْیُنٍ جَزاءً بِما کانُوا یَعْلَمُونَ».
پهلوهاى آنان از بسترها، تهى مىشود و از جایگاه خودشان بر مىخیزند و پروردگارشان را از روى بیم و امید مىخوانند و از آنچه به آنان دادهایم انفاق مىکنند، کسى نمىداند که به پاداش اعمال آنها چه چیزهایى که باعث چشم روشنى است، براى آنها ذخیره شده است.
پس خوشا به حال کسانى که به وقت سحر استغفار کنند و شراب مهر به جام عشق در آن وقت بنوشند که خداوند فرموده: محبوب ترین مردم نزد من کسانى هستند که هنگام سحر از من آمرزش خواهند.
و در سوره قدر میفرماید: «انا انزلناه فی لیله القدر».
ما قرآن را در شب قدر نازل کردیم.
نزول قرآن در شب قدر بوده است و شب قدر شبی است که از هزار ماه یعنی حدود 84 سال که یک عمر میباشد، برتر است.
در قرآن کریم یک سوره به نام «اللیل» یعنی شب وجود دارد که در این سوره خداوند سبحان به شب قسم یاد فرموده است: «والیل اذا یغشی» و قسم به شب وقتی جهان را بپوشاند.
بسیاری از بزرگان و عرفا در عرصه شب با ذکر و تلاوت قرآن و نماز و تهجد و تفکر در آفرینش به درجات بالای انسانی رسیدهاند. نه فقط رزق و روزی مادی دریافت کردهاند بلکه بر سفرههایی نشستهاند که سرشار از مائدههای آسمانی و روزیهای روحانی بوده است و از این رهگذر احتیاجات مادی و معنوی دنیا و آخرت خویش را تأمین کردهاند.
شب بهترین زمان برای تماشای ستارگان و سیارهها و کهکشانها و مطالعات نجومی و پیبردن به رمز و راز سایر کرات و کهکشانها است. در عرصه شب منظر بدیع ستارگان و کهکشانها برای هر انسان اندیشمند و صاحب تفکری تماشاگه راز است:
«ان فی... اختلاف الیل والنهار لایات لالی الالباب الذین یذکرون الله قیاما و قعودا و علی جنوبهم و یتفکرون فی خلق السماوات والارض ربنا ما خلقت هذا باطلا سبحانک فقنا عذاب النار».
مسلماً در... اختلاف شب و روز نشانههای روشنی برای خردمندان است. همان کسانی که خدا را در حال ایستاده و نشسته و آنگاه که بر پهلو خوابیدهاند یاد میکنند و در اسرار آفرینش آسمانها و زمین میاندیشند و میگویند: بارالها! اینها را بیهوده نیافریدهای؛ منزهی تو، ما را از عذاب آتش نگهدار.
خداوند در آیههای آخر سوره بنی اسرائیل میفرماید:
به آنهایی که نماز شب میخوانند و تهجد میکنند من مقام محمود و پسندیده میدهم.
«و من الیل فتهجد به نافله لک عسى ان یبعتک ربک مقاماً محمودا».
به شب بر خیز (اى محمد) و نمازگزار، این افزونى است براى تو، امید که خداوند تو را به ایستادن گاهى پسندیده بر پا دارد، که پیشینیان و پسینیان، تو را در آن کار (نماز نافله) بستایند.
برگرفته از سایت طبیان
1) نماز شب مجموعاً یازده رکعت میباشد که ده رکعت آن هر دو رکعت به یک سلام خوانده میشود و یک رکعت به یک سلام.
هشت رکعت از یازده رکعت را باید به نیّت نماز شب و سپس دو رکعت دیگر به نیّت نماز شَفع و آنگاه یک رکعت نماز وَتر، که با فضیلترین نماز شب، نماز وَتر و شَفع است و دو رکعت شَفع برتر از وَتر است.
2) نافله شب پیش از نماز صبح خوانده میشود. و وقت آن بعد از گذشتن از نصف شب، به مقدار خواندن یازده رکعت نماز شب است. ولى احتیاط آن است که قبل از فجر اول نخوانند، مگر آن که بعد از نافله شب بلافاصله بخوانند، که در این صورت مانعى ندارد.
3) برای نماز شب میتوان به نماز شَفْع و وَتر اکتفا کرد، بلکه هنگام تنگی وقت میتوان تنها به نماز وتر اکتفا نمود.
4) وقت نماز شب از نیمه شب (ساعت 12 نیمه شب) تا فجر صادق است. و هنگام سحر از سایر مواقع بهتر (پُر فضیلتتر) است و تمامی ثلث آخر شب سحر محسوب میشود. و افضل از آن خواندن نماز شب نزدیکیهای سحر خوانده شود.
5) جایز است انسان نماز شب را نشسته بخواند حتی در حال اختیار.
ولی اگر میخواهد نشسته بخواند بهتر آن است که هر دو رکعت نشسته را یک رکعت ایستاده حساب کند. بنابراین باید هشت بار دو رکعت نشسته و هر دو رکعت به یک سلام که جمعاً شانزده رکعت میشود به نیت نماز شب بخواند و دوباره دو رکعت هر دو رکعت به یک سلام به نیت نماز شفع و دو بار یک رکعت هر یک رکعت به یک سلام به نیت نماز وتر، ولی در حال اضطرار و مریض همان یازده رکعت کفایت میکند.
6) مسافر و کسى که براى او سخت است نافله شب را بعد از نصف شب بخواند، مىتواند آن را در اول شب بجا آورد.
7) جوانی که میترسد خواب بماند و نماز شب از او فوت شود میتواند نماز شب را پیش از نیمه شب (ساعت 12 نیمه شب به بعد) بخواند.
8) کسانی که برای خواندن نماز شب بعد از نیمه شب عذری دارند مانند پیر مردان و یا کسی که از سرد شدن هوا میترسد و یا از جنب شدن در خواب میترسد ... میتوانند نماز شب را قبل از نیمه شب بخوانند.
9) خواندن سوره در رکعتهای نماز شب لازم نیست و میتواند فقط به خواندن سوره حمد اکتفا کند. (گرچه با سوره فضیلت دیگرى دارد) هم چنین قنوت در رکعتهای دوم مستحب است و میتواند بدون قنوت بخواند.
10) نماز وَتر یک رکعت است و میشود آن را بدون قنوت به جا آورد.
11) لازم نیست همه یازده رکعت را در یک مجلس بخواند، بلکه میتواند در دو سه نوبت بخواند، بلکه تفریق افضل است، همان طور که رسول خدا تهجد میکرد.
12) مستحب است که نماز شب را بلند بخواند تا اگر از خانوادهاش کسی میخواهد برای به نماز شب برخیزد بیدار شود.
بدیهی است که استحباب بلند خواندن نماز شب در جایی است که امن از ریا و سُمعه باشد و اگر خدای ناخواسته خوف ریا و سُمعه در بلند خواندن باشد باید آهسته بخواند.
13) بعد از فراغ از نماز شفع خواندن دعاى «الهى تعرض لک فى هذا اللیل المتعرضون ...» مستحب است که در مفاتیح در اعمال شب نیمه شعبان آمده است.
14) مستحب است که انسان در قنوت آن از خوف خدا گریه کند و اگر گریهاش نیاید تباکى کند؛ یعنى انسان حالت گریه را به خود بگیرد.
15) مستحب است در قنوت نماز (وتر) براى چهل تن، از مؤمنان چنین دعا (که کسى که براى چهل مؤمن دعا کند دعایش مستجاب مىشود) کند: (اَللّهُمَّ اغْفِرْ لِفُلا?ن) و به جاى کلمه? (فلان) مؤمنى را نام ببرد. و مستحب است، در قنوت، هفتاد بار استغفار کند، در حالى که دست چپ خود را بلند نموده و با دست راست، استغفار را مىشمارد: (اَسْتَغْفِرُاللهَ رَبّی وَ أتوبُ إلَیْهِ) گرچه صد بار بهتر است. همچنین مستحب است، هفت بار بگوید: (ه?ذ?ا مَق?امُ الع?ائِذِ بِکَ مِنَ الن?ارِ) و سیصد بار بگو: (اَلْعَفْو) و اگر کلمات (اَلْعَفْو) را به یکدیگر متصل کند بهتر است، و آخر کلمه را به فتحه بخواند: (اَلْعَفْوَ اَلْعَفْوَ اَلْعَفْوَ ...).
16) میتوانید در قنوت نماز وَتْر با استفاده از تسبیح یا (با انگشت دست راستتان) چهل مؤمن را به اینگونه دعا کنید: مثلاً ( اللّهمَّ اغْفِرْ لِرُوح الله الخمینى و ...).
17) در نماز مستحب، شک میان رکعت اول و دوم، نماز را باطل نمیکند و نمازگزار میتواند تصمیم بر هر کدام بگذارد.
18) انجام کم و زیادهاى اشتباهى در نماز مستحب، سجده سهو ندارد.
19) میتوان نماز شب را کوتاهتر و خلاصه تر نیز خواند به این صورت: دو رکعت به نیت شَفع و یک رکعت به نیت نماز وَتر یا اینکه فقط به یک رکعت نماز وتر اکتفا کرد.
20) براى نمازهاى واجب، بهتر است انسان به مسجد برود ولى در باره نوافل، چنین دستورى نیست.
(این سادهگیریها براى تشویق افراد به این عبادتهاى سازنده است. حتى اگر نماز مستحب را کسى در وقتش نتوانست بخواند، قضاى آنرا مىتواند انجام دهد،که در اینصورت، طبق حدیث، خداوند به فرشتگان مباهات کرده و میفرماید: به بندهام بنگرید! چیزى را که بر او واجب نکردهام، قضا مىکند! (و در حدیث دیگرى افزوده شده که: شما را شاهد مىگیرم که او را آمرزیدم).
21) در روایت صحیح از عبدالرحمن بن ابى نجران از آن حضرت علیه السلام نقل شده که مىگوید: «درباره نماز شب هنگام در سفر، میان کجاوه پرسیدم، فرمود: هرگاه روبه قبله نبودى به سوى قبله برگرد، سپس تکبیر بگو و نماز بخوان به هر جا که شترت تو را برد مانعى ندارد». در روایت صحیح از معاویة بن عمار از آن حضرت نقل شده است که فرمود: «باکى نیست که در سفر انسان نماز را در حال رفتن بخواند و اشکالى ندارد اگر نماز شبش را که از او فوت شده، روز در حال رفتن رو به قبله کند و همان طور که راه مىرود قضایش را بخواند. و هرگاه خواست رکوع برود، رو به قبله کند و رکوع و سجود را انجام دهد سپس راه برود.
22) قضای نماز شب را نیز فضیلت بسیار است، چنانکه از امام صادق (ع) روایت است که شخصی به آن حضرت عرض کرد: فدایت شوم چه بسا اتّفاق میافتد که یک، دو، یا سه ماه نماز شب از من فوت میشود و من آن را به روز قضا میکنم. آیا این کار جایز است؟ فرمودند: به خدا قسم این کار مایه روشنی چشم تو است. و آنی جمله را سه بار تکرار کرد.
رسول خدا (ص) فرمودند: خدای تعالی به بندهای که قضای نماز شب را بجای میآورد مباهات میکند و میفرماید:
ای فرشتگان، این بنده چیزی را که به او واجب نکردهام قضا میکند. گواه باشید که من او را آمرزیدم.
در روایت صحیح از حماد بن عثمان از امام کاظم (ع) نقل شده است که درباره مردى که نماز نافله مىخواند در حالى که روى مرکبش بین شهرها حرکت مىکند، سؤ ال شد. فرمود: اشکالى ندارد).
در روایت صحیح از عبدالرحمن بن حجاج از آن حضرت نقل است که مىگوید: «درباره نماز نافله در وطن، بر پشت مرکب پرسیدم؛ هرگاه پگاه از کوفه خارج شدم و یا در شهر کوفه شتابان در پى کار بودم (چه کنم؟) فرمود: اگر شتابزده بودى و نتوانستى از مرکب پیاده شوى و مىترسى که اگر سواره نماز را نخوانى فوت شود، سواره بخوان، اگر نه نماز خواندنت روى زمین نزد من پسندیدهتر است».
در روایت صحیح از عبدالرحمن بن ابى عبداللّه به نقل از امام صادق علیه السلام آمده است که مىفرماید: «روى مرکب کسى حق ندارد نماز واجب را بخواند مگر مریض که مىباید رو به قبله باشد و به قرائت (فاتحة الکتاب) اکتفا کند و در نماز واجب بر هر چه ممکن باشد صورتش را بنهد و در نماز نافله اشاره مخصوصى بکند».
در روایت صحیح از جمیل به دراج از آن حضرت نقل شده که مىگوید: شنیدم که مىفرمود: «رسول خدا صلى اللّه علیه و اله نماز واجب را در یک روز گل آلود و بارانى در کجاوه خواند».
23) اگر مشغول نماز شب بود و صبح طلوع کرد، اگر چهار رکعت از نماز شب را خوانده است و بعد صبح شد، بقیه نماز شب را به طور مخفف و بدون مستحباب میخواند و اگر هنوز چهار رکعت از نماز شب نخوانده بعد صبح شد، همان دو رکعتی را که شروع کرده تمام میکند و پس از آن دو رکعت نافله صبح را میخواند و سپس دو رکعت نماز صبح واجب را میخواند و پس از آن، باقیمانده نماز شب را قضا میکند. اگر اصلا به نماز شب شروع نکرده و بعد صبح طلوع کرده باشد دو رکعت نماز نافله صبح را اول میخواند و پس از آن نماز صبح را و پس از آن قضای نماز شب را بجا میآورد.
تذکر: اگر نماز شب را در بین الطلوعین (یعنی بعد از اذان صبح و پیش طلوع آفتاب) میخواند، بهتر است که نیت ادا یا قضا نکند، بلکه به نیت (ما فی الذمه) بخواند.
توضیح اینکه: (ما فی الذمه) به آن معنی است که نیت کند نماز شب میخوانم (قربه الی الله) خواه ادا باشد خواه قضا، هر چه خدا و رسولش فرمودهاند.
24) در مواردى که تقدیم نماز شب جایز است سزاوار است که نیّت اداء نکند بلکه به نیّت (تعجیل) و جلو انداختن بخواند.
25) شخصی به امام صادق (ع) عرض کرد: فدایت شوم؛ من گاهى به خواندن نماز شب موفّق نمىشوم، آیا اجازه مىفرمائید پس از خواندن نماز صبح پیش از آنکه آفتاب طلوع کند قضاى نماز شب را بخوانم؟
فرمود: آرى؛ امّا اهل خانهات را از این کار با خبر مکن زیرا آنان هم از تو یاد مىگیرند و این کار را سنّت قرار مىدهند.
26) قضاى نماز شب را بر تقدیم آن یعنى پیش از نیمه شب خواندن رجحان دارد. بنابر این اگر مىداند که قضاى نماز شب از او فوت نخواهد شد قضا اولویت دارد.
27) اگر وقت براى اداى نماز شب تنگ نباشد ولى انسان مىخواهد نماز وَتر را بخواند باید آن را (رجائا) بخواند.
28) نماز وتر یک رکعت است، و کافى است در قنوت سه بار تسبیح گفتن.
29) مستحب است سورههاى بزرگ، در رکعت اول و سورههاى کوتاه را در رکعت دوم بخواند و در نماز (شفع) و (وتر) سورههاى فلق، ناس و توحید، قرائت کند و یا اینکه، در همه? آنها سوره? (قل هوالله احد) بخواند.
30) در نماز شَفع و وَتر بهتر است بعد از حمد سوره توحید را بخواند تا ثواب یک ختم قرآن را ببرد.
برگرفته از سایت تبیان
چون از خواب برخاستید، سجده کنید براى خداوند تعالى و نیکو است در این حال یا در حال برداشتن سر از سجده بگوید: (اَلْحَمْدُ لِلّهِ الَّذى اَحْیانى بَعْدَ ما اَماتَنى وَ اِلَیْهِ النُّشُورُ اَلْحَمْدُ لِلّهِ الَّذى رَدَّ عَلَىَّ رُوحى لاَِحْمَدَهُ وَ اَعْبُدَهُ). و چون برخاستید و ایستاید بگویید: (اَللّهُمَّ اَعِنّى عَلى هَوْلِ الْمُطَلَّعِ وَ وَسِّعُ عَلَىَّ الْمَضْجَعَ وَارْزُقْنى خَیْرَ ما بَعْدَ الْمُوتِ). و چون صداى خروس شنیدید بگوید: (سُبُّوْحٌ قُدُّوْسٌ رَبُّ الْمَلائِکَةِ وَ الرُّوْحِ سَبَقَتْ رَحْمَتُکَ غَضَبَکَ لا اِلهَ اِلاّ اَنْتَ عَمِلْتُ سُوَّْءً وَ ظَلَمْتُ نَفْسى فَاغْفِرْلى اِنَّهُ لا یَغْفِرُ الذُّنُوبَ اِلاّ اَنْتَ فَتُبْ عَلَىَّ اِنَّکَ اَنْتَ التَّوّابُ الرَّحیمُ). و چون نگاه کنید به اطراف آسمان بخوانید: (اَللّهُمَّ اِنَّهُ لا یُوارى مِنْکَ لَیْلٌ ساجٍ وَ لا سَماَّءٌ ذاتُ اَبْراجٍ وَ لا اَرْضٌ ذاتُ مِهادٍ وَلا ظُلُماتٌ بَعْضُها فَوْقَ بَعْضٍ وَلا بَحْرٌ لُجِّىُّ تُدْلِجُ بَیْنَ یَدَىِ الْمُدْلِجِ مِنْ خَلْقِکَ تُدْلِجُ الرَّحْمَةَ عَلى مَنْ تَشاءُ مِنْ خَلْقِکَ تَعْلَمُ خائِنَةَ الاْ عْیُنِ وَ ما تُخْفِى الصُّدُوْرُ غارَتِ النُّجُوْمُ وَ نامَتِ الْعُیُونُ وَ اَنْتَ الْحَىُّ الْقَیُّومُ لاتَاْخُذُکَ سِنَةٌ وَ لا نَوْمٌ سُبْحانَ اللّهِ رَبِّ الْعالَمینَ وَ اِلهِ الْمُرْسَلینَ وَ الْحَمْدُ لِلّهِ رَبِّ الْعالَمینَ). پس بخواند پنج آیه آل عمران: (اِنَّ فى خَلْقِ السَّمواتِ وَ الاَْرضِ وَ اخْتِلافِ اللَّیْلِ وَ النَّهارِ لاََّیاتٍ لاُِولِى الاَْلْبابِ الَّذینَ یَذْکُرُونَ اللّهَ قِیاماً وَ قُعُوداً و َعَلى جُنُوبِهِمْ وَ یَتَفَکَّرُونَ فى خَلِقِ السَّمواتِ وَ الاَْرْضِ رَبَنّا ما خَلَقْتَ هذا باطِلاً سُبْحانَکَ فَقِنا عَذابَ النّارِ رَبَّنا اِنَّکَ مَنْ تُدْخِلِ النّارَ فَقَدْ اَخْزَیْتُهُ وَ ما لِلظّالِمینَ مِنْ اَنْصارٍ رَبَّنا اِنَّنا سَمِعْنا مُنادِیاً یُنادى لِلاْیمانِ اَنْ امِنُوْا بِرَبِّکُمْ فَامَنّا رَبَنّا فَاغْفِرْ لَنا ذُنُوبَنا وَکَفِّرْ عَنّا سَیِّئاتِنا وَ تَوَفَّنا مَعَ الاَْبْرارِ رَبَّنا وَ اتِنا ما وَعَدْتَنا عَلى رُسُلِکَ وَ لاتُخْزِنا یَوْمَ الْقِیامَةِ اِنَّکَ لاتُخْلِفُ الْمیعادَ). دندانهایتان را مسواک بزنید، و بعد از آن وضو بگیرید و خود را خوشبو سازید، پس برخیزد به نماز شب. ابتدا شروع مىکنید به هشت رکعت نماز شب و بعد از هر دو رکعت، سلام مىدهید، و خوبست که در دو رکعت اوّل بعد از حمد سى مرتبه توحید بخواند، (که در دو رکعت مجموعاً شصت مرتبه توحید خوانده شود) از اثرات ثواب آن این است که: تا منصرف شود از نماز نبوده باشد میان او و خداى عزّوجلّ هیچ گناهى. و یا آنکه در رکعت اوّل آن توحید و در رکعت دوّم (قُلْ یا اَیُّهَا الْکافِرُونَ) را بخواند. در شش رکعت دیگر حمد و هر سوره که خواهد بخواند و کافى است حمد و (قُلْ هُوَ اللّه اَحَدْ) در هر رکعتى. و چنانکه سنّت است قنوت در نمازهاى واجبى، در هر رکعت دوّمى از نافلهها نیز سنّت است. و کافى است در قنوت سه بار (سُبْحانَ اللّهِ) گفتن. و یا آنکه گفته شود: (اَللّهُمَّ اغْفِرْلَنا وَ ارْحَمْنا وَ عافِنا وَاعْفُ عَنّا فِى الدُّنْیا وَالاْخِرَةِ اِنَّکَ عَلى کُلِّ شَى ءٍ قَدیرٌ). و یا آنکه بگوید: (رَبِّ اغْفِرْ وَارْحَمْ وَ تَجاوَزْ عَمّا تَعْلَمُ اِنَّکَ اَنْتَ الاَْعَزُّ الاَْجَلُّ الاَْکْرَمْ). و روایت شده که حضرت امام موسى (ع) چون شب در محراب عبادت مىایستاد مىخواند: (اَللّهُمَّ اِنَّکَ خَلَفْتَنى سَوِیّاً ...) و این دعاء پنجاهم صحیفه کامله است. و چون فارغ شود از هشت رکعت نماز شب پس بجا بیاورد دو رکعت نماز شفع و یک رکعت نماز وتر. و مىخواند در این سه رکعت بعد از حمد (قُلْ هُوَ اللّه اَحَدْ) تا بمنزله آن باشد که یک ختم قرآن کرده باشد، زیرا که سوره توحید ثلث قرآن است، و یا آنکه بخواند در نماز شَفْع در رکعت اوّل حمد و (قُلْ اَعُوذُ بِرَبِّ النّاسِ) و در رکعت دوّم حمد و (قُلْ اَعُوذُ بِرَبِّ الْفَلَقْ). و چون از نماز شَفْع فارغ شد مستحب است آنکه بخواند: (اِلهى تَعَرَّضَ لَکَ فى هذَا اللَّیْلِ الْمُتَعَرِّضُوْنَ ...) و این دعائى است که در اعمال شب نیمه شعبان در مفاتیح الجنان مذکور شد. و چون از دو رکعت شَفْع فارغ شد برمىخیزد به جهت یک رکعت وَتر و مىخواند در آن حمد و سوره توحید و یا آنکه مىخواند بعد از حمد (قُلْ هُو اللّهُ اَحَدٌ) سه مرتبه، و معوذّتین یعنى (قُلْ اَعُوذُ بِرَبِّ النّاسِ و قُلْ اَعُوذُ بِرَبِّ الْفَلَقْ)، پس دست بر مىدارد براى قنوت و دعا مىخواند آنچه بخواهد. شیخ طوسى رحمه الله علیه فرموده: دعاهائى که در قنوت نماز وَتر خوانده مىشود از زیادى به شمارش نمىآید. مستحب است که انسان در قنوت نماز وتر گریه کند از خوف خدا و ترس از عقاب خدا، یا خود را به حال گریه در آورد و دعا کند براى برادران مؤمن، و مستحب است که ذکر شود چهل نفر، پس بدرستیکه کسیکه دعا کند براى چهل مؤمن دعایش مستجاب مىشود انشاء اللّه تعالى. و دعا کند به آنچه خواسته باشد. (علامت و نشانه شقاوت و پلیذی انسان آن است که چشمانش از گریستن بخشکد و گریه نکند. گریه نکردن در اثر سنگدلی و پلیدی دل است و پلیدی و آلودگی دل نشانه زیادی گناه و معصیت خداست و گناه و معصیت خدا نشانه علاقه و محبت به دنیاست). شیخ صدوق رحمه الله علیه فرموده که: حضرت رسول خدا (ص) در قنوت وَتر مىخواند: (اَللّهُمَّ اهْدِنى فیمَنْ هَدَیْتَ وَ عافِنى فیمَنْ عافَیْتَ و تَوَلَّنى فیمَنْ تَوَلَّیْتَ وَ بارِکْ لى فیما اَعْطَیْتَ وَ قِنى شَرَّ ما قَضَیْتَ فَاِنَّکَ تَقْضى وَ لایُقْضى عَلَیْکَ، سُبْحانَکَ رَبَّ الْبَیْتِ، اَسْتَغْفِرُکَ وَ اَتُوبُ اِلَیْکَ وَ اُوْمِنُ بِکَ وَ اَتَوَکَّلُ عَلَیْکَ وَ لا حَوْلَ وَ لا قُوَّةَ اِلاّ بِکَ یا رَحیمُ). سزاوار است آنکه هفتاد مرتبه بگوید: (اَسْتَغْفِرُاللّهَ رَبّى وَ اَتُوبُ اِلَیْهِ). سزاوار است که دست چپ را به دعا بلند کرده باشد و استغفار را به دست راست بشمارد روایت شده که حضرت رسول خدا (ص) استغفار مىکرد در نماز وَتر هفتاد مرتبه و هفت مرتبه مىگفت: (هذا مَقامُ الْعاَّئِذِ بِکَ مِنَ النّارِ). روایت شده که حضرت امام زین العابدین (ع) در سحر، در نماز وتر سیصد مرتبه مىگفت: (اَلْعَفْوَ الْعَفْوَ). و بگوید بعد از این: (رَبِّ اغْفِرْلى وَارْحَمْنى وَ تُبْ عَلَىَّ اِنَّکَ اَنْتَ التَّوّابُ الْغَفُورُ الرَّحیمُ). و سزاوار است آنکه طول دهد قنوت را و چون فارغ شد از قنوت به رکوع رود و چون سر از رکوع برداشت بخواند این دعا را که شیخ در تهذیب از حضرت موسى بن جعفر (ع) نقل کرده: (هذا مَقامُ مَنْ حَسَناتُهُ نِعْمَةٌ مِنْکَ وَ شُکْرُهُ ضَعیفٌ وَ ذَنْبُهُ عَظیمٌ وَ لَیْسَ لِذلِکَ اِلاّ رِفْقُکَ وَ رَحْمَتُکَ فَاِنَّکَ قُلْتَ فى کِتابِکَ الْمُنْزَلِ عَلى نَبِیِّکَ الْمُرْسَلِ صَلَّى اللّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ کانُوا قَلیلاً مِنَ اللَّیْلَ ما یَهْجَعُونَ وَ بِالاَْسْحارِهُمْ یَسْتَغْفِرُوْنَ طالَ هُجُوعى وَ قَلَّ قِیامى وَ هذَا السَّحَرُ وَ اَنَا اَسْتَغْفِرُکَ لِذُنُوبى اِسْتِغْفارَ مَنْ لا یَجِدُ لِنَفْسِه ضَرّا وَ لا نَفْعاً وَ لا مَوْتاً وَ لاحَیوةً وَ لا نُشُوْراً). پس به سجده رود و نماز را تمام کند و بعد از سلام تسبیح حضرت زهرا علیها السلام بخواند، پس بگوید: (اَلْحَمْدُ لِرَبِّ الصَّباحِ اَلْحَمْدُ لِفالِقِ الاِْصْباحِ). و بگوید سه مرتبه: (سُبْحانَ رَبِّىَ الْمَلِکَ الْقُدُّوْسِ الْعَزیزِ الْحَکیمِ). پس بگوید: (یا حَىُّ یا قَیُّومُ یا بَرُّ یا رَحیمُ یا غَنىُّ یا کَریمُ ارْزُقْنى مِنَ التِّجارَةِ اَعْظَمَها فَضْلاً وَ اَوْسَعَها رِزْقاً وَ خَیْرَها لى عاقِبَةً فَاِنَّهُ لا خَیْرَ فیما لا عاقِبَةَ لَهُ). پس به سجده رود و بگوید پنج مرتبه: (سُبُّوحٌ قُدُّوسٌ رَبُّ الْمَلائِکَةِ وَالرُّوْحِ). پس بنشیند و بخواند آیه الکرسى را، دوباره به سجده رود و ذکر سابق را پنج مرتبه بخواند. (إ نَّ رَبَّکَ یَعْلَمُ تقُوم أ دنى من ثُلْثَىِ اللَّیْلِ وَ نِصْفَهُ و ثُلُثَهُ وَ طائِفَةٌ مَّنَ الَّذِینَ مَعَکَ). (اى پیامبر!) پروردگارت مىداند که تو و گروهى از آنها که با تو هستند نزدیک دو سوّم شب یا نصف یا ثلث آن را به پا مىخیزند. - تذکر (اول): بعد از فراغ از نماز شَفْعْ خواندن دعاى «الهى تعرض لک فى هذا اللیل المتعرضون...» مستحب است که برای دیدن این دعا به کتاب مفاتیح در اعمال شب نیمه شعبان مراجعه کنید. - تذکر (دوم): در نماز وَتر، مستحب است قنوت آن را طول داد و براى چهل مؤمن دعا کرد و هفتاد مرتبه استغفار نمود و سیصد مرتبه اُْلعَفو گفت و هفت مرتبه هذا مقام العائذ بک من النار ناگفته نماند، اینها تمام استحباب در استحباب است. یعنى اگر خوانده نشود هیچ اشکالى ندارد و ثواب نماز شب را داریم. حتى اگر یازده رکعت بدون سوره و حتى نشسته بخوانید ثواب نماز شب را مىبرید. - تذکر (سوم): بهتر این است که قنوت نماز وَتر را به این ترتیب بجا بیآورید: 1- دعای فرج آقا امام زمان (ع) که این دعا است: (لاالهالله الحلیم الکریم لاالهالاالله العلی العظیم سبحان الله رب السموات السبع و سبحان الله رب الارضین السبع و ما فیهن و ما بینهن و رب العرش العظیم و سلام علی المرسلین). 2- هفت مرتبه بگوید: (استغفر الله الذی لاالهالا هو الحی القیوم ذوالجلال و الاکرام من جمیع ظلمی و جرمی و اسرافی علی نفسی و اتوب الیه). بعد از آن 70 مرتبه بگوید: (استغفر الله ربی و اتوب الیه). پس از آن 300 مرتبه بگوید: (العفو). سپس برای چهل مؤمن دعا کند (به زبان غیر عربی هم اشکال ندارد، مثلاً بگوید: خداوندا! فلانی را بیامرز). از آن پس برای خود و پدر و مادر خود دعا کند و در خاتمه قنوت 7 مرتبه بگوید: (هذا مقامُ الغائذِ بکَ مِنَ النارِ). 3- بخوانید بعد از هر دو رکعت از نماز شب و شَفْع و بعد از دعاهاى وَتر دعاهایى را که شیخ و سید نقل کردهاند سیزدهم بجا آورد سجدهها و دعاهایى را که از رسول خدا (ص) روایت شده از جمله روایتى است که شیخ از حماد بن عیسى از ابان بن تغلب روایت کرده که گفت حضرت صادق (ع) فرمودند: شب نیمه شعبانى داخل شد و بود رسول خدا (ص) در آن شب نزد عایشه همین که نصف شب شد برخاست رسول خدا (ص) از رختخواب خود براى عبادت پس چون بیدار شد عایشه یافت که پیغمبر (ص) بیرون رفته از رختخواب او و داخل شد بر او آنچه که فرو مىگیرد زنها را یعنى غیرت و گمان کرد که آن حضرت رفته پیش بعض زنهاى خود پس برخاست و پیچید بر خود شمله یعنى چادر خود را و قسم به خدا که شمله او از ابریشم و کتان و پنبه نبود و لکن تار آن مو و پود آن از کرکهاى شتر بود و جستجو مىکرد رسول خدا (ص) را در حجرههاى زنهاى دیگرش حجره به حجره پس در این بین که در جستجوى آن حضرت بود به ناگاه نظرش افتاد بر رسول خدا (ص) که در سجده است مثل جامهاى که چسبیده شده بر روى زمین پس نزدیک آن حضرت شد شنید که مىگوید در سجده خود: (سَجَدَ لَکَ سَوَادِی وَ خَیَالِی وَ آمَنَ بِکَ فُؤَادِی هَذِهِ یَدَایَ وَ مَا جَنَیْتُهُ عَلَى نَفْسِی یَا عَظِیمُ [عَظِیما] تُرْجَى [یُرْجَى] لِکُلِّ عَظِیم اغْفِرْ لِیَ الْعَظِیمَ فَإِنَّهُ لا یَغْفِرُ الذَّنْبَ الْعَظِیمَ إِلا الرَّبُّ الْعَظِیمُ). پس بلند کرد سر خود را و دوباره برگشت به سجده و شنید عایشه که میگوید: (أَعُوذُ بِنُورِ وَجْهِکَ الَّذِی أَضَاءَتْ لَهُ السَّمَاوَاتُ وَ الْأَرَضُونَ وَ انْکَشَفَتْ لَهُ الظُّلُمَاتُ وَ صَلَحَ عَلَیْهِ أَمْرُ الْأَوَّلِینَ وَ الآْخِرِینَ مِنْ فُجْأَةِ نَقِمَتِکَ وَ مِنْ تَحْوِیلِ عَافِیَتِکَ وَ مِنْ زَوَالِ نِعْمَتِکَ اللَّهُمَّ ارْزُقْنِی قَلْبا تَقِیّا نَقِیّا وَ مِنَ الشِّرْکِ بَرِیئا لا کَافِرا وَ لا شَقِیّا). پس بر خاک نهاد دو طرف روى خود را و گفت: (عَفَّرْتُ وَجْهِی فِی التُّرَابِ وَ حُقَّ لِی أَنْ أَسْجُدَ لَکَ). پس همینکه خواست رسول خدا (ص) برگردد شتافت عایشه به سوى رختخواب خود پس رسول خدا (ص) آمد به رختخواب او و شنید که نفس بلند مىزند فرمود چیست این نفس بلند آیا ندانستهاى که چه شبى است امشب این شب نیمه شعبان است که در آن قسمت مىشود روزیها و در آن نوشته مىشود اجلها و در آن نوشته مىشود روندگان به حج و بدرستى که خداى تعالى مىآمرزد در این شب از خلق خود بیشتر از عدد موهاى بزهاى قبیله کلب و مىفرستد خداى تعالى ملائکه خود را از جانب آسمان به سوى زمین در مکه. - تذکر (چهارم): حضرت موسى بن جعفر (ع) بعد از فراغ از نماز شب در حال سجده میگفت: (لَکَ الْمَحْمَدَةُ إِنْ أَطَعْتُکَ وَ لَکَ الْحُجَّةُ إِنْ عَصَیْتُکَ لا صُنْعَ لِى وَ لا لِغَیْرِى فِى إِحْسَانٍ إِلا بِکَ یَا کَائِنُ [کَائِنا] قَبْلَ کُلِّ شَىْءٍ وَ یَا مُکَوِّنَ کُلِّ شَىْءٍ إِنَّکَ عَلَى کُلِّ شَىْءٍ قَدِیرٌ اللَّهُمَّ إِنِّى أَعُوذُ بِکَ مِنَ الْعَدِیلَةِ عِنْدَ الْمَوْتِ وَ مِنْ شَرِّ الْمَرْجِعِ فِى الْقُبُورِ وَ مِنَ النَّدَامَةِ یَوْمَ الْآزِفَةِ فَأَسْأَلُکَ أَنْ تُصَلِّىَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تَجْعَلَ عَیْشِى عِیشَةً نَقِیَّةً وَ مِیتَتِى مِیتَةً سَوِیَّةً وَ مُنْقَلَبِى مُنْقَلَبا کَرِیما غَیْرَ مُخْزٍ وَ لا فَاضِحٍ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الْأَئِمَّةِ یَنَابِیعِ الْحِکْمَةِ وَ أُولِى النِّعْمَةِ وَ مَعَادِنِ الْعِصْمَةِ وَ اعْصِمْنِى بِهِمْ مِنْ کُلِّ سُوءٍ وَ لا تَأْخُذْنِى عَلَى غِرَّةٍ وَ لا عَلَى غَفْلَةٍ وَ لا تَجْعَلْ عَوَاقِبَ أَعْمَالِى حَسْرَةً وَ ارْضَ عَنِّى فَإِنَّ مَغْفِرَتَکَ لِلظَّالِمِینَ وَ أَنَا مِنَ الظَّالِمِینَ اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِى مَا لا یَضُرُّکَ وَ أَعْطِنِى مَا لا یَنْقُصُکَ فَإِنَّکَ الْوَسِیعُ رَحْمَتُهُ الْبَدِیعُ حِکْمَتُهُ وَ أَعْطِنِى السَّعَةَ وَ الدَّعَةَ وَ الْأَمْنَ وَ الصِّحَّةَ وَ الْبُخُوعَ وَ الْقُنُوعَ وَ الشُّکْرَ وَ الْمُعَافَاةَ وَ التَّقْوَى وَ الصَّبْرَ وَ الصِّدْقَ عَلَیْکَ وَ عَلَى أَوْلِیَائِکَ وَ الْیُسْرَ وَ الشُّکْرَ وَ اعْمُمْ بِذَلِکَ یَا رَبِّ أَهْلِى وَ وَلَدِى وَ إِخْوَانِى فِیکَ وَ مَنْ أَحْبَبْتُ وَ أَحَبَّنِى وَ وَلَدْتُ وَ وَلَدَنِى مِنَ الْمُسْلِمِینَ وَ الْمُؤْمِنِینَ یَا رَبَّ الْعَالَمِینَ). ابن اشیم گفته: این دعا بعد از هشت رکعت نماز شب و پیش از نماز وَتر است آنگاه سه رکعت وتر را بجا میآورى پس چون سلام دادى بگو در حالتى که نشسته باشى: (الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِى لا تَنْفَدُ خَزَائِنُهُ وَ لا یَخَافُ آمِنُهُ رَبِّ إِنِ ارْتَکَبْتُ الْمَعَاصِىَ فَذَلِکَ ثِقَةٌ [ثِقَةً] مِنِّى بِکَرَمِکَ إِنَّکَ تَقْبَلُ التَّوْبَةَ عَنْ عِبَادِکَ وَ تَعْفُو عَنْ سَیِّئَاتِهِمْ وَ تَغْفِرُ الزَّلَلَ وَ إِنَّکَ [فَإِنَّکَ] مُجِیبٌ لِدَاعِیکَ وَ مِنْهُ قَرِیبٌ وَ أَنَا تَائِبٌ إِلَیْکَ مِنَ الْخَطَایَا وَ رَاغِبٌ إِلَیْکَ فِى تَوْفِیرِ حَظِّى مِنَ الْعَطَایَا یَا خَالِقَ الْبَرَایَا یَا مُنْقِذِى مِنْ کُلِّ شَدِیدَةٍ [شِدَّةٍ] یَا مُجِیرِى مِنْ کُلِّ مَحْذُورٍ وَفِّرْ عَلَىَّ السُّرُورَ وَ اکْفِنِى شَرَّ عَوَاقِبِ الْأُمُورِ [فَإِنَّکَ] فَأَنْتَ اللَّهُ عَلَى نَعْمَائِکَ وَ جَزِیلِ عَطَائِکَ مَشْکُورٌ وَ لِکُلِّ خَیْرٍ مَذْخُورٌ ). و بدانکه علما از براى هر شب این ماه نماز مخصوصى ذکر فرمودهاند مقام را گنجایش نقل آن نیست. دعای وسعت رزق در نماز شب دعایی از امام علیه السلام در سجده نماز شب سوّم از ابوبصیر منقول است که شکایت کردم بسوى حضرت صادق (ع) از حاجت خود و خواستم از آن حضرت که مرا تعلیم فرماید دعائى بجهت رزق پس حضرت این دعا را تعلیم من فرمود که از زمانى که من خواندم آن را دیگر محتاج نشدم فرمود بگو در نماز شب در حال سجده: (یا خَیْرَ مَدْعُوٍّ وَ یا خَیْرَ مَسْئُولٍ وَ یا) اى بهترین خوانده شده و اى بهترین درخواست شده و اى (اَوْسَعَ مَنْ اَعْطى وَ یا خَیْرَ مُرْتَجىً اُرْزُقْنى وَ اَوسِعْ عَلَىَّ مِنْ رِزْقِکَ وَ) وسیعتر کسى که عطا کند و اى بهترین مایه امید روزیم ده و فراخ گردان بر من از روزیت و (سَبِّبْ لى رِزْقاً مِنْ قِبَلِکَ اِنَّکَ عَلى کُلِّ شَیْئٍ قَدیرٌ ) وسیله سازى کن روزیم را از جانب خود که تو بر هر چیز توانایى دعای دیگر: این دعا را در سجده آخر رکعت هشتم نافله شب در مصباح ذکر فرموده. دعاء از حضرت رسول اسلام (ص): روایت شده که حضرت رسول صلى الله علیه و آله این دعا را براى طلب روزى تعلیم فرمود: (یا رازِقَ الْمُقِلّینَ وَ یا راحِمَ الْمَساکینَ وَ یا وَلِىَّ الْمُؤْمِنینَ وَ یا ذَا الْقُوَّةِ) اى روزى ده نداران و اى مهرورز به مسکینان و اى سرپرست مؤمنان و اى صاحب نیروى (الْمَتینَ صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وَ اَهْلِ بَیْتِهِ وَارْزُقْنى وَ عافِنى وَ اکْفِنى ما اَهَمَّنى) محکم درود فرست بر محمّد و خاندانش و روزیم ده و عافیتم ده و کفایتم کن آنچه مهم است بر من دعاى حزین که بعد از نماز شب خوانده مىشود: دعای شریف بعد از نماز شب خوانده مى شود و آن دعاء مطابق آنچه در مصباح متهجّد است این است: «اُناجیکَ یا مَوْجُوداً فى کُلِّ مَکانٍ لَعَلَّکَ تَسْمَعُ نِدائى فَقَدْ عَظُمَ جُرْمى». (راز گویم با تو اى که هستى در هرجا و مکان تا شاید فریادم را بشنوى چونکه جرم و گناهم بزرگ) «وَ قَلَّ حَیآئى مَوْلاىَ یا مَوْلاىَ اَىَّ الاَْهْوالِ اَتَذَکَّرُ وَ اَیَّها اَنْسى وَ لَوْلَمْ یَکُنْ». (و شرمم کم است مولایم اى مولایم کدامیک از هراسهایم را یادآورى کنم و کدامیک را فراموش کنم و اگر نباشد) «اِلا الْمَوْتُ لَکَفى کَیْفَ وَ ما بَعْدَ الْمَوْتِ اَعْظَمُ وَ اَدْهى مَوْلاىَ یا مَوْلاىَ حَتّى». (جز همان مرگ تنها مرا بس است چسان! با اینکه جهان پس از مرگ بزرگتر و سخت تر است مولاى من اى مولایم تا چه) «مَتى وَ اِلى مَتى اَقُولُ لَکَ الْعُتْبى مَرَّةً بَعْدَ اُخْرى ثُمَّ لا تَجِدُ عِنْدى صِدْقاً وَ لا». (وقت و تا کى بگویم که (من گنهکارم و) تو حق باز خواستم دارى نه یک بار بلکه بارها ولى باز هم تو راستى و) «وَفاءً فَیاغَوْثاهُ ثُمَّ واغَوْثاهُ بِکَ یا اَللَّهُ مِنْ هَوىً قَدْ غَلَبَنى وَ مِنْ عَدُوٍّ قَدِ». (وفا از من نبینى، پس اى فریاد و باز هم اى فریاد به درگاه تو خدایا از هواى نفسى که بر من چیره گشته و از دشمنى که) «اسْتَکْلَبَ عَلَىَّ وَ مِنْ دُنْیا قَدْ تَزَیَّنَتْ لى وَ مِنْ نَفْسٍ اَمّارَةٍ بِالسُّوءِ اِلاّ ما رَحِمَ». (بر من حمله ور شده و از دنیایى که خود را برایم آراسته و از نفس فرمانده به بدى جز آنکه پروردگارم رحم کند) «رَبّى مَوْلاىَ یا مَوْلاىَ اِنْ کُنْتَ رَحِمْتَ مِثْلى فَارْحَمْنى وَ اِنْ کُنْتَ قَبِلْتَ». (مولاى من اى مولایم اگر به کسى چون من رحم کردهاى پس به من نیز رحم کن و اگر کسى را مانند من پذیرفتهاى) «مِثْلى فَاقْبَلْنى یا قابِلَ السَحَّرَةِ اقْبَلْنى یا مَنْ لَمْ اَزَلْ اَتَعَّرَفُ مِنْهُ الْحُسْنى یا». (مرا هم بپذیر اى پذیرنده ساحران (فرعون) مرا هم بپذیر اى که تا بوده از او نیکى دیدهام اى) «مَنْ یُغَذّینى باِلنِّعَمِ صَباحاً وَ مَسآءً اِرْحَمْنى یَوْمَ اتیکَ فَرْدَا شاخِصا اِلَیْکَ». (که غذایم دادى به نعمتهاى خود در هر صبح و شام رحم کن به من روزى که به نزدت آیم تنها در حالى که بلند کردهام) «بَصَرى مُقَلِّداً عَمَلى قَدْ تَبَرَّءَ جَمیعُ الْخَلْقِ مِنّى نَعَمْ وَ اَبى وَ اُمّى وَ مَنْ کانَ لَهُ». (بدرگاهت دیدهام را و نامه عملم به گردنم افتاده و همه مردم از من بیزارى جویند حتى پدر و مادرم و حتى کسى که رنج و) «کَدّى وَ سَعْیى فَاِنْ لَمْ تَرْحَمْنى فَمَنْ یَرْحَمُنى وَ مَنْ یُونِسُ فِى الْقَبْرِ وَحْشَتى». (تلاشم براى او بوده پس اگر تو نیز به من رحم نکنى پس چه کسى به من رحم کند و کیست که مونس وحشت قبرم باشد) «وَ مَنْ یُنْطِقُ لِسانى اِذا خَلَوْتُ بِعَمَلى وَ سآئَلْتَنى عَمّا اَنْتَ اَعْلَمُ بِهِ مِنّى فَاِنْ». و کیست که زبانم را گویا کند آنگاه که با عملم خلوت کنم و بپرسى از من آنچه تو بدان داناترى از خودم پس اگر) «قُلْتُ نَعَمْ فَاَیْنَ الْمَهْرَبُ مِنْ عَدْلِکَ وَ اِنْ قُلْتُ لَمْ اَفْعَلْ قُلْتَ اَلَمْ اَکُنِ الشّاهِدَ». (بگویم آرى کجا از عدل تو گریز گاهى است و اگر بگویم نکردم جواب دهى آیا من گواه تو نیستم) «عَلَیْکَ فَعَفوَکَ عَفْوَکَ یا مَوْلاىَ قَبْلَ سَرابیلِ الْقَطِرانِ عَفْوَکَ عَفْوَکَ یا مَوْلاىَ» (پس گذشتت را گذشتت را خواهانم اى مولایم پیش از پوشیدن پیراهن آتش زا گذشتت گذشتت را خواهم اى مولاى من) «قَبْلَ جَهَنَّمَ وَالنّیرانِ عَفْوَکَ عَفْوَکَ یا مَوْلاىَ قَبْلَ اَنْ تُغَلَّ الاَْیْدى اِلَى الاَْعْناقِ». (پیش از گرفتار شدن جهنم و آتش سوزان گذشتت گذشتت را خواهم اى مولاى من پیش از آنکه دستها به گردنها با زنجیر بسته شود) برگرفته ازسایت طبیان
مسلمانان در حال نماز در ????
این عبادت در شبانهروز در پنج نوبت رو به قبله? مسلمانان - کعبه در مکه - بصورت فردی یا گروهی (نماز جماعت) برگزار میشود.[نیازمند منبع] نماز مسافر شکستهاست یعنی مسافر باید نمازهای چهار رکعتی را دو رکعتی بخواند.[نیازمند منبع]
ظاهر نماز
همان طریقه? خواندن نماز و رعایت وقت در بجا آوردن آنها که در رساله یا رساله عملی، کاملاً توضیح داده شدهاست که مقدماتی دارد و ترتیبی و دیگر چیزهایی
مقدمات
مسلمان بودن و داشتن طهارت و توانایی خواندن آیات و گفتن اذکار که برای خواندن فقط مسلمان بودن کافی است.
شروط نماز صحیح
رعایت کردن این بخشها در ، شرط صحیح بودن آن است ?-، ?-، ?-، ?-سجده، ?- و ?-سلام و ?- ?- (یعنی نماز به هم نخورد). اذان و اقامه و بعضی چیزهای دیگر برای آماده شدن و مقدمات نماز برای کسب حالات قلبی و روحی و ذهنی مفید مربوط به نمازاست. به اعتقاد مسلمانان، رعایت کردن آداب و دانستن اسرار برای نمازگزار در طولانی مدت سیر و مسیری است که او را به جایی میرساند که در کشف خداشناسی بسیار موثر است